Lokatorzy i właściciele mieszkań mogą ubiegać się o gminny dodatek do opłat czynszowych.

Aby go otrzymać, muszą wykazać się niskimi dochodami i odpowiednim metrażem lokalu.

         Na dofinansowanie do kosztów utrzymania mieszkania mogą liczyć tylko najubożsi mieszkańcy gmin i miast. Warunki przyznawania pomocy określa ustawa o dodatkach mieszkaniowych. Wymienia ona pięć kategorii osób, które mogą ubiegać się o gminne dopłaty do czynszu. W pierwszej kolejności przysługuje on najemcom oraz podnajemcom lokali mieszkalnych. Nie ma przy tym znaczenia, kto jest właścicielem nieruchomości.

         Oprócz wspomnianych wyżej osób o dodatek mieszkaniowy może wnioskować praktycznie każdy, kto ponosi wydatki w związku z zajmowaniem lokalu mieszkalnego i ma
do niego jakikolwiek inny tytuł prawny (np. użyczenia), a nawet nie posiada żadnego tytułu
do lokum, w którym aktualnie przebywa. Chodzi o osoby oczekujące na lokal zastępczy albo socjalny. W praktyce o dodatek mogą starć się więc nawet rodziny z prawomocnymi wyrokami eksmisyjnymi.

Kryterium dochodowe

         Dodatki mieszkaniowe są formą wsparcia udzielanego przez gminę dla mieszkańców
o najszczuplejszych budżetach. Przyznanie tej pomocy zależy przede wszystkim
od miesięcznych dochodów wnioskodawcy oraz od powierzchni zajmowanego przez niego lokalu,. Dodatek mieszkaniowy przyznawany jest na podstawie decyzji administracyjnej wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.

         Osoby, które starają się o przyznanie dodatku mieszkaniowego, mogą go uzyskać jedynie po spełnieniu określonych przez ustawę warunków. Pierwszym z nich jest uzyskanie odpowiedniego miesięcznego dochodu. Dodatek wypłacany jest jedynie wówczas, gdy średni miesięczny dochód w okresie trzech miesięcy poprzedzających datę złożenia wniosku o przyznanie wsparcia, przypadający na jednego członka gospodarstwa domowego, nie przekracza 175 procent kwoty najniższej emerytury w gospodarstwie jednoosobowym (od 1 marca 2013 r. kwota najniższej emerytury wynosi 831,15 zł miesięcznie, a więc kwota ta wynosi 1.454,51 zł) i 125 procent tej kwoty w gospodarstwie wieloosobowym (1.038,94 zł) obowiązującej w dniu złożenia wniosku.

Liczy się metraż lokalu

         Przyznanie i wysokość dodatku uzależnione jest nie tylko od dochodów osiąganych przez wnioskodawcę, ale i od wielkości nieruchomości. Przysługuje tylko wtedy, gdy powierzchnia użytkowa lokalu nie przekracza powierzchni normatywnej (czyli określonej w ustawie) więcej niż 30 procent albo 50 procent (w drugim przypadku udział powierzchni pokoi i kuchni
w powierzchni użytkowej tego lokalu nie może przekraczać 60 procent). Wielkości normatywnej powierzchni użytkowej lokalu znajdują się w ustawie o dodatkach mieszkaniowych.

W przeliczeniu na liczbę członków gospodarstwa nie może przekraczać 35m² dla jednej osoby. Przy czterech osobach będzie to 55m², sześciu 70m², a w przypadku kolejnych osób powierzchnia ta będzie wzrastała każdorazowo o 5m².

         Wysokość dodatku stanowi różnicę między wydatkami ponoszonymi na lokal - ich rodzaje są wymienione w art. 6 ust. 3-6 ustawy o dodatkach mieszkaniowych: czynsz, opłaty eksploatacyjne, opłaty za wodę i wywóz nieczystości- przypadającymi na normatywną powierzchnię użytkową lokalu, a kwotą stanowiąca wydatki poniesione przez osobę otrzymującą dodatek.

         Wydatkami poniesionymi przez osobę ubiegającą się o dodatek mieszkaniowy
są świadczenia okresowe ponoszone przez gospodarstwo domowe w związku z zajmowaniem lokalu mieszkalnego. Są to mi:

1. Czynsz
2. Opłaty związane z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na lokale mieszkalne
3. Zaliczki na koszty zarządu nieruchomością wspólną
4. Odszkodowanie za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego
5. Opłaty za energie cieplną, wodę, odbiór nieczystości stałych i płynnych
6. Wydatek stanowiący podstawę obliczania ryczałtu na zakup opału

Do wydatków tych z kolei nie zaliczają się koszty ubezpieczeń, podatku od nieruchomości, opłat za wieczyste użytkowanie gruntów, opłat za gez przewodowy, energię elektryczną, dostarczane do lokalu mieszkalnego (domu jednorodzinnego) na cele bytowe.

Złożenie wniosku

         W celu otrzymania dodatku należy wypełnić wniosek, którego wzór określa rozporządzenie Rady Ministrów z 28 grudnia 2001 r. w sprawie dodatków mieszkaniowych. Można go również pobrać z właściwego dla miejsca zamieszkania urzędu gminy lub ośrodka pomocy społecznej.

         We wniosku należy wpisać takie informacje, jak adres zamieszkania, nazwę i siedzibę zarządcy domu, tytuł prawny do zajmowanego lokalu oraz jego powierzchnię. Powinien on określać liczbę osób w gospodarstwie domowym, a także kwoty wydatków na mieszkanie
za ostatni miesiąc.

         Poza odpowiednio wypełnionym formularzem w gminie trzeba przedstawić również informację o uzyskiwanych miesięcznych dochodach. Niezłożenie takiego oświadczenia jest podstawą do wydania decyzji o odmowie przyznania dodatku mieszkaniowego.

Odmowa wypłaty dodatku

         Gmina musi odmówić przyznania pomocy, jeżeli wyniki przeprowadzonego wywiadu środowiskowego wykażą, że występuje rażąca dysproporcja pomiędzy niskimi dochodami wykazanymi w złożonej deklaracji a faktycznym stanem majątkowym wnioskodawcy, wskazującym, że jest on w stanie uiszczać wydatki związane z zajmowaniem lokalu mieszkalnego (domu jednorodzinnego), wykorzystując własne środki i posiadane zasoby majątkowe.

         Podstawą odmowy może być również ustalenie, że faktyczna liczba wspólnie stale zamieszkujących gospodarujących z wnioskodawcą jest mniejsza niż wykazana w deklaracji. Dodatku mieszkaniowego nie przyznaje się, jeżeli jego kwota byłaby niższa niż 2 procent kwoty najniższej emerytury w dniu wydania decyzji (obecnie 16,62 zł).

         Przyznanie wsparcia pociąga za sobą również obowiązki po stronie osoby uprawnionej. Jej podstawowym obowiązkiem jest opłacanie na bieżąco należności za lokal. Jeżeli nie są one wpłacane regularnie, to wypłata dodatku jest wstrzymywana przez gminę do czasu pokrycia zaległości.

Przykład 1 - mieszkanie własnościowe
Gospodarstwo 1-osobowe 
Pow. użytkowa - 42 m.kw., instalacje c.o. ccw, gazowa 
Dochód - 900 zł 
Wydatki (koszty zarządu nieruchomością wspólną*, c.o., ccw, zimna woda, ścieki, śmieci) - 275,40 zł 
Przeliczenie wydatków na pow. normatywną, tj. 275,40 zł : 42 m.kw. x 35 m.kw.= 229,50 zł 
Dodatek mieszkaniowy, tj. 229,50 (wydatki) - 135,00 zł (15% dochodów) = 94,50 zł

Przykład 2 - mieszkanie z zasobu gminy 
Gospodarstwo 5 -osobowe 
Pow. użytkowa - 53 m.kw., brak instalacji c.o., ccw, gazowej; cena 1 kWh = 0,41 zł 
Dochód - 2000 zł; 400/os. 
Wydatki (czynsz, zimna woda, ścieki, śmieci) - 220 zł 
Wydatki stanowiące podstawę obliczenia ryczałtu na zakup opału: 
- z tytułu braku c.o., tj. 53 m.k.w. x 5 kWh x 0,41 zł = 108,65 zł 
- z tytułu braku ccw, tj. 5 osób x 20 kWh x 0, 41 zł = 41,00 zł 
- z tytułu braku gazu , tj. 1 osoba x 10 kWh x 0,41 zł + 4 osoby x 2 kWh x 0,41 zł = 7,38 zł 
Łącznie wydatki do obliczeń, tj. 377,03 zł 
Dodatek mieszkaniowy, tj. 377,03 zł (wydatki) - 200 zł (10 % dochodów) = 177,03 zł, 
w tym ryczałt wypłacany wnioskodawcy: 73,73 zł (157,03zł/377,03 zł x 177,03 zł ) 
a dla zarządcy = 103,30 zł